Ik wil proberen om deze vijfdaagse een heel eenvoudig maar heel fundamenteel onderwerp te behandelen en wel de werking van ons bewustzijn.
Kunnen we niet alleen op het spoor komen van ons bewustzijn, maar er ook voeling mee krijgen?
Zoals we normaal leven hebben we voeling met onze reacties, op het leven om ons heen en op het leven in ons. Maar dat zijn zaken die ons gevoel en ons denken in beweging zetten.
Eefde december 1990 | Vrijdagavond
Inleiding
[download]
Het bestuderen van je bewustzijn is geen spontaan gegeven, het is iets wat je moet willen. Je reacties zetten je altijd in beweging, daar hoef je geen moeite voor te doen. Maar om je bewustzijn te bestuderen, te bestuderen op welke wijze het werkt, daar moet je voor kiezen.
Dat is misschien een van de redenen waarom echte meditatie – en dat is het onderzoek van je bewustzijn – zo weinig gedaan wordt. Het bestuderen van je reacties – wat de psychologie doet – en het gaan opmerken wat de rol van je lichaam is in je leven – waar yoga en tai chi hele mooie voorbeelden van zijn – is nog niet de studie van je bewustzijn.
Voor de studie van je bewustzijn zou je eigenlijk moeten beginnen bij de toestand zoals je was toen je net geboren was. Toen was je nog niet geconditioneerd, je wist nog weinig af van de wijze waarop de wereld, en in het bijzonder de mensenwereld, werkte. Je kwam dus uit de volheid en werd hier geboren.
Die toestand kunnen we niet meer terugvinden, dat is te lang geleden. Maar we kunnen proberen om een parallelle weg te gaan. Zoals ieder mensenkind dat opgroeit eigenlijk de hele evolutie van het menselijk bewustzijn in een héél snel tempo doorloopt – dat is dus een parallel – zo kun je, als je daar belangstelling voor hebt, proberen die pasgeboren toestand voor jezelf zo nabij mogelijk te ervaren, en wel vanuit het moment dat je wakker wordt uit een rustige nacht. Want als het een woelige nacht was, doordat je gedroomd hebt bijvoorbeeld, lukt het je niet om de stilte van de diepe slaap te ervaren. Maar als je wakker wordt van een rustige nacht en je bent er attent op, kun je op den duur de stilte van de diepe slaap ervaren.
Als dat niet lukt – en het zit er dik in dat het niet direct lukt – kun je proberen om erbij te zijn als de dag binnenkomt.
De dag komt meestal binnen als je je ogen opslaat en de kamer ziet waarin je ligt. Of het kan zijn dat je ogen nog dicht zijn en niet de kamer binnenkomt, maar wat je moet gaan doen: of je haast hebt of niet, wat je gisteren hebt laten liggen, waar je gisteren geëindigd bent.
Maar je zou je eigenlijk moeten oefenen om het inderdaad in de volgorde te doen dat je eerst bewust wordt van het onuitsprekelijke – dat is dus de diepe slaap – en dan van de onmiddellijke omgeving waar je bent, je kamer.
Dat is een speciale manier. Want het betekent dat je niet je ogen opslaat en je herinnert hoe je kamer is, maar probeert exact je kamer, zoals hij dan is, tot je door te laten dringen. Als je dat enige maanden doet, merk je dat die kamer beslist niet altijd hetzelfde is. Dat hangt niet alleen van jou af – natuurlijk het hangt ook van jou af of van de mensen die erin slapen, maar de kamer is ook iets op zichzelf.
Door daar op te letten, train je de gevoeligheid van je bewustzijn. Dat is nodig, want een stil bewustzijn, een bewustzijn dat dus geen richting heeft, hoewel het alles opmerkt, is iets wat alleen tot stand komt door bewuste inspanning. En daarom moet je heel eenvoudig beginnen.
Als het je lukt om alléén maar de stemming van je kamer te ervaren, kun je proberen – dat is de grootste stap – om erbij te zijn als de dag binnenkomt. Wat eigenlijk betekent: als jouw verwachting binnenkomt. Want de dag is er nog niet – de zon is weliswaar meestal al opgegaan, maar ‘de dag’ staat voor al datgene wat je je voorgenomen hebt. En misschien de stukken waar je nog even bij stil wilt staan van gisteren en eergisteren.
Als je dat probeert te doen en je combineert het met een hele diepe bekkenademhaling, gewoon terwijl je ligt, zul je gaan opmerken dat er een verlangzaming gaat optreden in de werking van je bewustzijn.
Dat is de ene kant.
De andere kant is dat je opmerkt dat je losser komt te staan van wat je je voorstelt dat de dag brengen zal, je bent meer bereid om die dag te gaan ervaren.
Wat wij normaal doen, en daar zijn we ons niet bewust van, is de dag ervaren die we verwachten. Maar dat is niet de dag die zich aan ons voordoet. En zolang we in de dag die we verwachten zitten, hebben we geen contact met wat er werkelijk is.
De volledige toespraak: www.maartenhoutman.nl
< terug naar Tao-zen meditatie