Foto boven: Hanna Mobach en Maarten Houtman in 2005. Foto Ingrid Bakker.
Afgelopen nacht, vier hoog in onze flat in Amsterdam-Noord, meende ik door het raam het geluid van kabbelend water te horen. En ik was weer terug op onze woonboot in Amsterdam Centrum, deinend op het altijd bewegende water, terug ‘in mijn element’ – terug naar vijftig jaar geleden.
Het begon voor Klaaske en mij allemaal met die woonboot ‘Hobbitstee’, waarop we van 1966 tot 1996 woonden. Op zeker moment bleek dat die boot, gelegen t/o Binnenkant 39, op een strategische plek lag. Zeg maar dat die plek ‘zen’ was.
We lagen daar namelijk niet alleen om de hoek van het toenmalige Meditatiecentrum ‘De Kosmos’ – waar Klaaske en ik in 1981 in de leer gingen bij Zenleraar Maarten Houtman. Maar later werd Binnenkant 39 ook het pand, waar Maarten’s collega Nico Tydeman z’n intrek in nam met zijn ‘Zen Centrum Amsterdam’ – waar nu nog steeds een Tao-zen groep van Maarten onderdak vindt.
En ja, het regende daar toeval … was dat misschien omdat het bij Zen juist om ‘de binnenkant’ gaat?
Wie zal het zeggen.
Toen ik in 1982 in ‘De Kosmos’ een weekend met de Vietnamese zenleraar Thich Nhat Han volgde, was Maarten daar ook. Op een gegeven moment zag ik hem daar in een scène met een vrouw, die hem met een leunstoel achtervolgde – die hij dan weer ontweek. Het leek of ze hem aan het pesten was… Hij moest wel een heel bijzondere relatie met haar hebben.
Toen ik aan het eind van de dag met hem naar de uitgang liep, zei hij: “Dat was m’n ex.”
Als gereformeerde jongen was ik daar best een beetje door geschokt: hij was dus gescheiden…
Een paar dagen later, op onze eerstvolgende zen-les in ‘De Kosmos’, vroeg Maarten of hij met zijn vrouw bij ons langs kon komen … Hanna Mobach heette ze.
Ik was blij verrast… En ik vroeg me ook af: ‘Mobach’, die naam ken ik… Is dat niet van die pottenbakkersfamilie, waar mijn ouders in Utrecht mee bevriend waren? Van die prachtige vazen, waar hun hele huis mee vol stond? Wij hadden er in onze boot ook een aantal van staan.
Het bezoekje van Maarten en Hanna was heel gezellig. Maar pas toen ze op het punt stonden te vertrekken, met één voet al op het trappetje naar de kade, kon ik de moed opbrengen om Hanna te vragen of ze soms familie was van Klaas en An Mobach, met hun kinderen Jaan en Hans.
En ja, dat was ze… ‘Klaas is mijn oom,’ zei ze.
Toen bleek even later dat we allebei in het Utrechtse Oog in Al geboren waren, bij elkaar om de hoek…
Het vervolg van het verhaal is, dat Klaaske in 1984 in Hanna’s atelier een tekening mocht uitzoeken. Ze had, samen met enkele andere leerlingen van Maarten, de voorverkoop georganiseerd van zijn eerste boek: ‘Zen notities onderweg’, dat door Hanna geïllustreerd was.
De tekeningen waar Klaaske uit mochten kiezen, waren de originelen van de illustraties uit het boek. Onderstaande zocht ze uit – die sindsdien in haar werkkamer hangt:
Penseeltekening op rijstpapier, 62x48cm
Als een moeder die bezorgd is of haar kinderen wel een plekje in de wereld zullen vinden – zo voelde Hanna aan als je een werk van haar cadeau kreeg. Maar je wist: wat ze voor je meebrengt, daar heeft ze haar ziel in gelegd…
Een paar dagen later kwam ze nog eens bij ons langs op de boot, met een map met tekeningen uit diezelfde periode. Met daarbij een wissellijst, ‘zodat we ze om beurten konden ophangen’.
We kozen er één uit, die aan het voeteneinde van ons bed kwam te hangen – op mij bleek hij een weldadige uitwerking te hebben, als een mantra…
Penseeltekening op rijstpapier, 62x48cm
Dat was in 1984.
In het jaar daarop richtte Maarten de stichting ‘Zen als leefwijze’ op, om zijn Tao-zen meditatie ‘voor een ieder toegankelijk te maken’. Klaaske en ik kwamen in het bestuur, onze woonboot ‘Hobbitstee’ werd het adres van het secretariaat – zie onder:
Hanna was heel erg blij met de steun die Maarten ondervond – eenmaal gepensioneerd, was hij soms wel veertig weekenden per jaar op stap voor zijn zen-werk… En dat deed hij allemaal vanuit eigen inspiratie, er was geen organisatie, geen beweging of ‘school’, die daarachter stond. Maar nu dus onze stichting…
Een paar jaar later gaf Hanna ons een tip voor een studio aan de Jisperveldstraat in Noord. Dat leek haar een geschikte werkplek voor ons – allereerst voor Klaaske, met haar bio-dynamische massagepraktijk. Toen Klaaske het te ver vond, leek mij het een fantastisch plek om m’n computer neer te zetten.
Al gauw reed ik elke avond op en neer naar Noord. Ik bouwde daar eerst een website voor Tao-zen. Later, in nauwe samenwerking met haar, een website voor Hanna.
In 1996 ging ‘Hobbitstee’ voor goed aan wal. De woonboot werd verkocht en we streken neer op de Elpermeer, niet ver van mijn pasverworven studio.
Toen kregen we van Hanna onderstaande ‘Bootjes’, als welkomstgeschenk aan vaste wal. En ja, het zijn er twee, en beide liggen nu op het droge…
Maarten en Hanna hadden hun best gedaan ons ervan te overtuigen, dat bestaan als ‘bootjesmens’ achter ons te laten. En gewoon in Amsterdam-Noord in een flat te gaan wonen, net als zij.
Ongeglazuurde witbakkende klei, 32x25x5,5cm
Hoogtepunt van de collectie is onderstaande magische tegel-op-messing-plaat, die Hanna ons cadeau gaf met de nadrukkelijke mededeling “dat hij bij de stichting ‘Zen als leefwijze’ thuishoorde en daar moest komen te hangen.”
Pigmenten en veldspaat glazuur, messing plaat, 24x34cm.
Hij hangt nu in de centrale hal van Elpermeer 200, naast de opbergkast met artikelen voor verzending.
Maarten Houtman heeft altijd gezegd, dat hij rond zijn persoon geen organisatie wilde – daar waar het, bij alle mensen met een bijzondere inspiratie, al eeuwenlang is foutgegaan
Maar voor alledaagse dingen is er altijd een plaats en een tijd. Zo ook hier.
Hein Zeillemaker, 20 januari 2023https://www.maartenhoutman.nl/stichting-zen-als-leefwijze/
Nawoord, 25 mei 2023
Vandaag bracht ik met Klaaske een bezoekje aan ‘De Herbergier’ in Tiel, het comfortabele tehuis waar Hanna, dankzij de ingreep van haar familie, sinds een jaar woont.
We hadden een Liber Amicorum voor haar bij ons, met het verhaal en de afbeeldingen van de kunst die we in de loop der tijd van haar ontvingen, globaal wat hierboven beschreven is – met daarbij ook nog werk van haar dat in mijn Shake studio ‘Pied à Terre’ hangt.
Het was een – weliswaar bij het tehuis aangekondigd – verrassingsbezoekje, we hadden elkaar langere tijd niet gezien, Hanna en Klaaske al helemaal niet.
Na het herkennen, moesten weer even aan elkaar wennen, maar er ontstond toch een goed gesprek – zie foto – dat natuurlijk ook over Maarten ging.
Ook het noemen van haar website www.hannamobach.nl sloeg aan, de verzorgster die de lunch kwam brengen, ging er gelijk op kijken: “Goh, is dat Hanna daar op die foto…”